इथेनॉल निर्मितीमुळे मक्याची मागणी वाढणार; दराला आधार मिळण्याची शक्यता

तेल कंपन्यांकडून ४.८ अब्ज लिटर मका-आधारित इथेनॉलची मागणी; दर ७१.८६ रुपये प्रति लिटर असल्याने मक्याला पसंती.

विशेष प्रतिनिधी, पुणे:

देशात इथेनॉल निर्मितीसाठी तांदूळ, मका आणि ऊस यांसारख्या कच्च्या मालाचा वापर वाढत असून, याचा थेट परिणाम कृषी उत्पादनांच्या मागणीवर आणि दरावर होत आहे. विशेषतः तेल विपणन कंपन्यांनी (OMCs) मक्यापासून बनवलेल्या इथेनॉलसाठी मोठी मागणी नोंदवल्याने आगामी काळात मक्याच्या दराला चांगला आधार मिळण्याची शक्यता आहे, अशी माहिती आयग्रेन इंडियाचे राहुल चौहान यांनी दिली.

श्री. चौहान यांच्या मते, इथेनॉल निर्मितीसाठी आता तांदूळ, मका आणि साखर या तिन्ही प्रमुख उत्पादनांचा वापर सुरू झाला आहे. यापैकी मक्याच्या मागणीत मोठी वाढ अपेक्षित आहे.

मक्याची मागणी का वाढणार?

तेल कंपन्यांनी मक्यापासून बनवलेल्या इथेनॉलसाठी तब्बल ४.८ अब्ज लिटरची मागणी नोंदवली आहे. या मागणीची पूर्तता करण्यासाठी सुमारे १४० ते १५० लाख टन मक्याची आवश्यकता भासणार आहे. गेल्या वर्षी देशात ३८० लाख टन मका उत्पादन झाले होते, तर यंदा ते ४०-५० लाख टनांनी वाढून ४४० लाख टनांपर्यंत पोहोचण्याचा अंदाज आहे.

एकीकडे मानवी आहारात आणि पशुखाद्यात मक्याचा वापर हळूहळू कमी होत असताना, इथेनॉल निर्मिती हे मक्यासाठी मागणीचे सर्वात मोठे क्षेत्र म्हणून उदयास आले आहे. मक्यापासून बनवलेल्या इथेनॉलचा दर सरकारने ७१.८६ रुपये प्रति लिटर निश्चित केला आहे, जो आकर्षक असल्याने डिस्टिलरीज मक्याला पसंती देत आहेत. गेल्या वर्षी साखरेपासून इथेनॉल निर्मितीवर निर्बंध आल्यानंतर मक्याचे दर अनेक बाजारपेठांमध्ये २७०० रुपये प्रति क्विंटलपर्यंत पोहोचले होते. सध्या मक्याचे दर १८०० ते २००० रुपयांच्या दरम्यान असले तरी, वाढत्या मागणीमुळे दरात सुधारणा अपेक्षित आहे.

इथेनॉल निर्मितीसाठी इतर पर्याय

• तांदूळ: सरकारने गेल्या दोन वर्षांपासून भारतीय अन्न महामंडळा (FCI) मार्फत डिस्टिलरीजना इथेनॉलसाठी दरवर्षी २४ लाख टन तांदूळ उपलब्ध करून दिला आहे. १ ऑक्टोबरपासून या तांदळाचा दर २२५० रुपयांवरून २३२० रुपये प्रति क्विंटल करण्यात आला आहे. एका टनापासून सुमारे ४५० लिटर इथेनॉल तयार होते.

• ऊस/साखर: उसाच्या एफआरपीमध्ये (FRP) ३०५ रुपयांवरून ३१५ रुपये वाढ केल्याने साखर कारखान्यांचा उत्पादन खर्च वाढला आहे. त्यामुळे इंडियन शुगर मिल्स असोसिएशनने (ISMA) उसाचा रस आणि बी-हेवी मळीपासून बनणाऱ्या इथेनॉलच्या दरात वाढ करण्याची मागणी केली आहे. सध्या उसाच्या रसापासून बनणाऱ्या इथेनॉलचा दर ६५.६१ रुपये, तर बी-हेवी मळीपासूनच्या इथेनॉलचा दर ६०.७३ रुपये प्रति लिटर आहे.

२०१९-२० मध्ये देशातील एकूण इथेनॉल उत्पादनापैकी ९१% उत्पादन उसापासून होत होते, जे आता केवळ २८% पर्यंत खाली आले आहे. याउलट, तांदूळ आणि मक्याचा वाटा लक्षणीयरीत्या वाढला आहे. यामुळे मका हे इथेनॉल निर्मितीसाठी एक महत्त्वाचे पीक बनले असून, भविष्यात त्याच्या मागणीत आणि दरात स्थिरता येण्याची दाट शक्यता आहे.