फुलोऱ्यात पाणी देणे टाळा, योग्य अवस्थेतच फवारणी करा; कृषी तज्ज्ञांचा मोलाचा सल्ला.

सध्या राज्यातील तूर पीक फुलोरा आणि दाणे भरण्याच्या अत्यंत महत्त्वाच्या टप्प्यात आहे. या काळात पाणी आणि फवारणीचे योग्य नियोजन केल्यास उत्पादनात २० ते ४० टक्क्यांपर्यंत भरीव वाढ मिळू शकते. मात्र, या अवस्थेत केलेल्या लहान चुकांमुळेही फुळगळ होऊन मोठे नुकसान होऊ शकते, असा मोलाचा सल्ला कृषी तज्ज्ञांनी दिला आहे.

पाणी व्यवस्थापन: योग्य वेळ साधा, फुळगळ टाळा

अनेक शेतकऱ्यांचा अनुभव आहे की, भर फुलांच्या अवस्थेत पाणी दिल्यास मोठ्या प्रमाणात फुळगळ होते. याचे कारण म्हणजे, पिकाला अचानक जास्त पाणी मिळाल्याने बसणारा ताण. त्यामुळे तुरीला भर फुलोऱ्यात पाणी देणे पूर्णपणे टाळावे. पाणी देण्यासाठी योग्य वेळ म्हणजे फुलांच्या सुरुवातीची अवस्था किंवा फुले लागून गेल्यानंतर दाणे भरण्याची अवस्था. हलक्या जमिनीमध्ये पाण्याचा ताण लवकर बसत असल्यास, ठिबक सिंचनाद्वारे दर चार ते पाच दिवसांनी थोडे-थोडे पाणी देऊन जमिनीतील ओलावा टिकवून ठेवता येतो, ज्यामुळे फुळगळीचा धोका कमी होतो.

फवारणीचे महत्त्व आणि अचूक वेळापत्रक

उत्पादनात वाढ करण्यासाठी आणि अळ्या, शेंगमाशी व मुकण (अडकण) यांसारख्या समस्या टाळण्यासाठी योग्य अवस्थेत अचूक फवारणी करणे अत्यंत आवश्यक आहे. यामुळे उत्पादनात २० ते ४० टक्क्यांपर्यंत वाढ होऊ शकते.

पहिली फवारणी (कळी किंवा फुलांच्या सुरुवातीला): 

या अवस्थेत अळी नियंत्रणासाठी इमान (१५ ग्रॅम) किंवा मस्केट (४० मिली) प्रति २० लिटर पंप वापरावे. फुलांची संख्या वाढवण्यासाठी झेप (२० मिली) सोबत १२:६१:०० (१२५ ग्रॅम) आणि झिंक ईडीटीए (३० ग्रॅम) यांची फवारणी करावी. जर धुवारी किंवा ढगाळ हवामान असेल, तर भुरी रोगाच्या नियंत्रणासाठी सुखई (४० मिली) किंवा प्रोपिको (२५ मिली) या बुरशीनाशकाचा वापर करावा.

दुसरी फवारणी (भरपूर फुले असताना): 

पीक भरपूर फुलांवर असताना अळी आणि शेंगमाशीच्या प्रभावी नियंत्रणासाठी रावडी (२० मिली) किंवा सिंजो (१० मिली) वापरावे. फुलांचे परागीभवन चांगले होऊन त्यांचे शेंगांमध्ये रूपांतर होण्यासाठी बोरॉन (३० ग्रॅम) आणि भरारी (१० मिली) सोबत ००:५२:३४ (१२५ ग्रॅम) यांची फवारणी अत्यंत फायदेशीर ठरते.

तिसरी फवारणी (दाणे भरण्याच्या अवस्थेत): 

या शेवटच्या आणि महत्त्वाच्या फवारणीत सर्व प्रकारच्या अळ्यांपासून शेंगांचे संरक्षण करण्यासाठी विटारा प्लस (५० मिली), रावडी (२० मिली) किंवा सिंजो (१० मिली) यापैकी एका कीटकनाशकाची निवड करावी. दाण्यांचा आकार आणि वजन वाढवण्यासाठी भरारी (१० मिली) वापरावे. तसेच, बागायती तुरीसाठी ‘बिग बी’ आणि कोरडवाहू तुरीसाठी १३:००:४५ (१२५ ग्रॅम) या विद्राव्य खतांचा वापर केल्यास उत्पादनात निश्चित वाढ होते.

इतर महत्त्वाची काळजी

सध्या काही ठिकाणी तुरीच्या खोडावर डाग पडून झाडे मरत आहेत. हा खोडमर (फायटोप्थेरा ब्लाइट) असून, एकदा लागण झाल्यावर त्यावर कोणताही उपाय नाही. त्यामुळे सुरुवातीपासूनच प्रतिबंधात्मक उपाययोजना करणे गरजेचे आहे. धुवारीचे प्रमाण जास्त असल्यास सकाळी १० वाजण्याच्या आत शेताच्या कडेला धूर करावा किंवा ताज्या पाण्याची फवारणी करावी. तसेच पीक फुलोऱ्यात असताना तणनाशकांचा वापर पूर्णपणे टाळावा, कारण त्यामुळे पिकाला झटका बसून फुळगळ होऊ शकते.