नोव्हेंबर अखेरीस बंगालच्या उपसागरात कमी दाबाचे क्षेत्र, तर उत्तर भारतात थंडीची लाट कायम.
राज्यात सध्या थंडीचा कडाका वाढत असताना, नोव्हेंबर महिन्याच्या अखेरीस बंगालच्या उपसागरात कमी दाबाचे क्षेत्र (डिप्रेशन) तयार होण्याची शक्यता हवामान अभ्यासकांनी वर्तवली आहे. यामुळे राज्यात काही प्रमाणात पावसाळी वातावरण निर्माण होऊ शकते. यासोबतच, २०२६ च्या मान्सूनवर ‘एल निनो’चे सावट निर्माण होण्याचा एक चिंताजनक प्राथमिक अंदाजही समोर आला आहे.
पुढील मान्सून आणि एल निनोची शक्यता
नोवा (NOAA) या आंतरराष्ट्रीय हवामान संस्थेच्या सीपीसी (CPC) अहवालानुसार, सध्या ‘ला निना’चा प्रभाव असून तो जानेवारी-मार्च २०२६ पर्यंत कायम राहील. मात्र, त्यानंतर हवामानात मोठे बदल अपेक्षित आहेत. मे, जून आणि जुलै २०२६ मध्ये ‘नॅचरल कंडिशन’ कमी होऊन ‘एल निनो’चा प्रभाव वाढण्याची शक्यता या अहवालात वर्तवण्यात आली आहे. याचा थेट अर्थ असा होतो की, २०२६ च्या मान्सूनवर एल निनोचे सावट असेल, ज्यामुळे पावसावर प्रतिकूल परिणाम होऊन दुष्काळासारखी परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. तथापि, त्याचवेळी ‘नॅचरल कंडिशन’चा प्रभावही प्रभावी राहणार असल्याने लगेचच दुष्काळाला सामोरे जावे लागणार नाही, असा प्राथमिक अंदाज आहे.
बंगालच्या उपसागरातील हालचाली आणि पावसाची शक्यता
सध्या बंगालच्या उपसागराच्या दक्षिण भागात वातावरणीय हालचाली सुरू झाल्या आहेत, ज्यामुळे केरळ आणि तामिळनाडूमध्ये पावसासाठी अनुकूल स्थिती निर्माण होत आहे. दोन्ही समुद्रांमध्ये लवकरच एक कमी दाबाचे क्षेत्र विकसित होण्याची शक्यता अनेक हवामान मॉडेल वर्तवत आहेत. २१ नोव्हेंबरपासून बंगालच्या उपसागरात एक वादळी प्रणाली विकसित होण्याची शक्यता आहे. २७ तारखेपासून तिचा प्रभाव भारतीय भूभागावर दिसू लागेल, ज्यामुळे आंध्र प्रदेश, तामिळनाडू, केरळ, कर्नाटक आणि गोव्यापर्यंत पाऊस होईल. २८ तारखेला याचा प्रभाव तेलंगणा आणि छत्तीसगडपर्यंत पोहोचेल. या प्रणालीमुळे २८ नोव्हेंबरनंतर महाराष्ट्रात, विशेषतः २९ तारखेला गडचिरोलीसारख्या पूर्व विदर्भातील जिल्ह्यांमध्ये पावसाळी वातावरणाचा परिणाम दिसू शकतो.
थंडीच्या लाटेचा विस्तार आणि महाराष्ट्रातील तापमान
भारतीय हवामान खात्याच्या अंदाजानुसार, उत्तर प्रदेश, झारखंड, मध्यप्रदेश, पूर्व राजस्थान आणि छत्तीसगड या राज्यांमध्ये थंडीची लाट कायम आहे. जरी महाराष्ट्रासाठी कोणताही अधिकृत अलर्ट नसला तरी, या राज्यांच्या जवळ असल्याने मराठवाडा, विदर्भ आणि उत्तर महाराष्ट्रात कडाक्याची थंडी जाणवत राहील. जीएफएस मॉडेलनुसार, १८ नोव्हेंबरला महाराष्ट्रात थंडी वाढणार आहे, मात्र १९ आणि २० तारखेला ती पुन्हा थोडी कमी होईल. २१ नोव्हेंबरपासून थंडीचा जोर लक्षणीयरीत्या कमी होण्यास सुरुवात होईल.
शेतकऱ्यांसाठी निष्कर्ष
राज्यात २० नोव्हेंबरपर्यंत थंडीचा प्रभाव कायम राहील आणि त्यानंतर तो हळूहळू कमी होईल. २८ नोव्हेंबरनंतर राज्यात काही ठिकाणी पावसाळी वातावरणाचा अनुभव येऊ शकतो, पण मोठ्या पावसाची शक्यता नाही. मात्र, २०२६ च्या मान्सूनसाठी वर्तवण्यात आलेला ‘एल निनो’चा अंदाज चिंताजनक असून, शेतकऱ्यांनी पुढील नियोजनासाठी हवामानातील बदलांवर लक्ष ठेवणे गरजेचे आहे.